Ký ức bán Hương Chóa thời bao cấp,

Chuyến Xe Đạp Và Hương Làng Chóa

Cứ mỗi độ Tết đến, lòng tôi lại bồi hồi nhớ quê, nhớ nghề làm hương làng Chóa – nơi gắn liền với tuổi thơ nghèo khó và ký ức không thể quên của 43 năm trước. Hương Chóa đặc biệt lắm, chỉ làm từ nhựa trám và than hoa, se thủ công bằng tay, và dù ngâm nước vẫn cháy bền, tỏa khói thơm ngào ngạt. Ngày Tết thắp hương làng Chóa không chỉ là tục lệ, mà còn là lời chúc hóa giải đen đủi, đón vận may.

Tháng Chạp năm 1978, trong cái rét căm căm, tôi quyết định gánh bó hương đầu tiên ra chợ Kế, cách nhà hơn 50 cây số. Để tránh sự chú ý, tôi ngụy trang bó hương trên xe đạp, giả vờ như đưa người đi bệnh viện. Đạp xe cả chiều hôm trước, tôi tá túc ở một nhà trọ gần chợ, mong sáng sớm mai sẽ bán được.

Sáng hôm sau, tôi rảo khắp chợ, rao lớn:

“Ai mua hương! Hương làng Chóa, thơm ngát đây!”

Thế nhưng chẳng ai mua. Đang buồn rầu thì bỗng nghe tiếng còi và người ta hô: “Phòng thuế đến rồi!” Tôi vội giấu bó hương xuống một mương nước, hồi hộp chờ họ rời đi. Khi vớt lên, tôi đốt thử, không ngờ hương vẫn cháy, khói thơm lan khắp chợ. Người ta tò mò xúm lại mua hết sạch chỉ trong chốc lát.

Tôi sung sướng, ghé quán nước tự thưởng một ấm trà, hai bánh rán, và cái bánh đa – cảm giác “đại gia” lần đầu trong đời. Chiều về, tôi đạp xe trong cái rét nhưng lòng lại ấm áp lạ thường, khấp khởi nghĩ đến tương lai nghề hương quê mình.

Năm 2016, tôi trở lại chợ Kế, ghé thăm nhà trọ cũ. Bà chủ nhà vẫn nhận ra, niềm nở gọi tôi: “Chú bán hương ngâm nước đây mà!” Tôi thắp nén hương làng Chóa lên bàn thờ ông chủ nhà đã khuất. Khói hương quyện bay, hình ông trên di ảnh như đang mỉm cười mãn nguyện.

Hương làng Chóa – không chỉ là một nghề, mà là ký ức, là tâm hồn, và là minh chứng cho niềm tin rằng giá trị thật thà, tự nhiên sẽ luôn tỏa sáng.

Tản văn của: Ngô Khánh Hương